Występowanie atopii zarówno u psów i kotów jest uwarunkowane w znacznym stopniu czynnikami genetycznymi.
Atopowe zapalenie skóry u zwierząt diagnozowane jest coraz częściej (u około 10-15% psów). Jest to wieloczynnikowa, przewlekła, zapalno-świądowa choroba skóry. Jej istotą jest wytwarzanie przeciwciał klasy IgE w wyniku zetknięcia się z alergenami środowiskowymi, których może być wiele.
Do najczęściej występujących alergenów należą:
- roztocza kurzu domowego – alergeny te mogą być przyczyną atopii u około 60-80% psów (Dermatophagoides sp.),
- roztocza magazynowe – coraz częściej spotykane, obecne u około 20-70% psów atopowych w zależności od rodzaju roztoczy (Tyrophagus putrescentiae, Lepidoglyphus detrusor, Acarus siro),
- często mamy do czynienia z reakcją uczuleniową na antygeny pleśni i grzybów, np. Penicillium, Aspergillus, Alternaria i inne,
- pyłki drzew, np. topoli, dębu, brzozy, wierzby i traw, np. tymotki, również mogą uczulać,
- podobnie my sami możemy stać się źródłem alergenów, ponieważ nie tak rzadko zdarzają się uczulenia na alergeny naskórka ludzkiego.
Jednakże, u wszystkich psów i kotów z atopią, mamy do czynienia z zaburzoną funkcją bariery skórnej oraz defektami funkcjonowania układu immunologicznego na poziomie komórkowym i humoralnym. Rumień, jako wczesny wykwit, jest podstawowym objawem atopowego zapalenia skóry. Dodatkowo, w późniejszym okresie choroby występują: przerzedzenie włosa, łysienie, strupienie, wtórne ropne zapalenie skóry (na tle bakteryjnym, grzybiczym), przebarwienia i lichenizacja.
Niewłaściwie funkcjonująca bariera naskórkowa w wyniku zaburzonej budowy, w znacznym stopniu przyczynia się do wystąpienia atopii. Warstwa rogowa naskórka chroni przed wnikaniem alergenów oraz ich kontaktem z komórkami i elementami układu immunologicznego skóry (SIS – skin immune system) jak keratynocyty, komórki Langerhansa, makrofagi, mastocyty, limfocyty i inne występujące w naskórku i/lub w skórze właściwej. Im częstszy kontakt alergenu/alergenów z tymi komórkami, tym silniej wyrażone objawy nadwrażliwości (złożony mechanizm).
